Gürültü Yönetmeliği
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
Madde 1 — Bu Yönetmeliğin amacı, işçilerin
gürültüye maruz kalmaları sonucu sağlık ve güvenlik yönünden
oluşabilecek risklerden, özellikle işitme ile ilgili risklerden
korunmaları için alınması gerekli önlemleri belirlemektir.
Bu Yönetmelikte belirtilen daha sıkı ve özel önlemler saklı
kalmak kaydı ile, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği hükümleri de
uygulanır.
Kapsam
Madde 2 — Bu Yönetmelik 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu kapsamına giren tüm işyerlerinde uygulanır.
Dayanak
Madde 3 — Bu Yönetmelik, 4857 sayılı İş Kanununun 78 inci maddesine göre düzenlenmiştir.
Tanımlar
Madde 4 — Bu Yönetmelikte geçen;
a) En yüksek ses basıncı (Ppeak) : "C"-frekans ağırlıklı anlık gürültü basıncının maksimum değerini,
b) Günlük gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8 saat) (dB(A)
re.20 µPa) : TSE 2607 ISO 1999: 1990 standardında tanımlandığı gibi,
sekiz saatlik iş günü için, anlık darbeli gürültünün de dahil olduğu
bütün gürültü maruziyet düzeylerinin zaman ağırlıklı ortalamasını,
c) Haftalık gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8h) : TSE 2607
ISO 1999: 1990 standardında tanımlandığı gibi, günlük gürültü maruziyet
düzeylerinin sekiz saatlik beş iş gününden oluşan bir hafta için zaman
ağırlıklı ortalamasını,
d) Bakanlık : Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
İşverenlerin Yükümlülükleri
Maruziyet Sınır Değerleri ve Maruziyet Etkin Değerleri
Madde 5 — Maruziyet sınır değerleri ve maruziyet etkin değerleri ile ilgili hususlar aşağıda belirtilmiştir:
a) Bu Yönetmeliğin uygulanması bakımından, günlük gürültü
maruziyet düzeyleri ve en yüksek ses basıncı yönünden maruziyet sınır
değerleri ve maruziyet etkin değerleri, aşağıda verilmiştir;
1) Maruziyet sınır değerleri : LEX, 8h = 87 dB (A) ve ppeak = 200 µ Pai
2) En yüksek maruziyet etkin değerleri : LEX, 8h = 85 dB (A) ve ppeak = 140 µ Paii
3) En düşük maruziyet etkin değerleri : LEX, 8h = 80 dB (A) ve ppeak = 112 µ Paiii
b) İşçiyi etkileyen maruziyetin belirlenmesinde, işçinin
kullandığı kişisel kulak koruyucularının koruyucu etkisi de dikkate
alınarak maruziyet sınır değer uygulanacaktır. Maruziyet etkin
değerlerinde kulak koruyucularının etkisi dikkate alınmayacaktır.
c) Günlük gürültü maruziyetinin günden güne belirgin şekilde
farklılık gösterdiğinin kesin olarak tespit edildiği işlerde ve
aşağıdaki şartlara uyulmak kaydı ile maruziyet sınır değerleri ve
maruziyet etkin değerlerinin uygulanmasında günlük maruziyet değerleri
yerine haftalık maruziyet değerleri kullanılabilir:
1) Yeterli ölçümle tespit edilen haftalık gürültü maruziyet düzeyi 87 dB (A) maruziyet sınır değerini aşmayacaktır.
2) Bu işlerdeki riskleri en aza indirmek için yeterli önlemler alınmış olacaktır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İşverenlerin Yükümlülükleri
Risklerin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi
Madde 6 — İşyerlerinde gürültüden kaynaklanan risklerin belirlenmesi ve değerlendirilmesinde;
a) İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 6 ncı
maddesinin (c) bendinde ve 9 uncu maddesinin (a) bendinde belirtilen
yükümlülükleri yerine getirirken, işçilerin maruz kaldığı gürültü
düzeyini değerlendirecek ve gerekiyor ise gürültü ölçümü yapacaktır.
b) Kullanılan yöntemler ve aygıtlar, mevcut koşullara,
özellikle de ölçülecek olan gürültünün özelliklerine, maruziyet
süresine ve çevresel faktörlere uygun olacaktır.
(*) 23 Aralık 2003 tarih ve 25325 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır
Bu yöntemler ve aygıtlar bu Yönetmeliğin 4 üncü
maddesindeki tanımlanan parametrelerin belirlenmesine ve 5 inci
maddesinde belirlenen değerlerin aşılıp aşılmadığına karar
verilebilmesine olanak sağlayacaktır.
c) Kullanılan gürültü ölçme yöntemi, bir işçinin kişisel maruziyetini gösterecek şekilde olacaktır.
d) Yukarıda (a) bendinde belirtilen değerlendirme ve
ölçümler İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 7 nci maddesindeki
hükümler dikkate alınarak uzmanlarca planlanacak ve uygun aralıklarla
yapılacaktır.
Gürültü maruziyet düzeyinin değerlendirilmesi ve ölçüm
sonuçları, daha sonraki zamanlarda tekrar değerlendirilebilmesi için
uygun bir şekilde saklanacaktır.
e) Ölçüm sonuçları değerlendirilirken, ölçme uygulamalarına bağlı olan ölçüm hataları dikkate alınacaktır.
f) İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 6 ncı maddesinin (c)
bendi gereğince yapacağı risk değerlendirmesinde aşağıda belirtilen
hususlara özel önem verecektir:
1) Darbeli gürültüye maruziyet de dahil maruziyetin düzeyine, türü ve süresine,
2) Bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinde belirtilen maruziyet sınır değerlerine ve maruziyet etkin değerlerine,
3) Özellikle hassas risk gruplarına dahil işçilerin sağlık ve güvenliklerine olan etkilerine,
4) Teknik olarak mümkünse, gürültü ile işe bağlı ototoksik maddelerin
etkileşimlerine veya gürültü ile titreşim arasındaki etkileşimlerin
işçinin sağlık ve güvenliğine olan etkisine,
5) Kaza riskini azaltmak için kullanılan ve işçiler tarafından
algılanması gereken uyarı sinyalleri ve diğer sesler ile gürültünün
etkileşmesinin işçilerin sağlık ve güvenlikleri yönünden dolaylı
etkisine,
6) İş ekipmanlarının gürültü emisyonları hakkında ilgili mevzuat uyarınca imalatçılardan sağlanan bilgilere,
7) Gürültü emisyonu daha az olan alternatif bir iş ekipmanının bulunup bulunmadığına,
8) Gürültüye maruziyetin, işverenin sorumluluğundaki normal çalışma saatleri dışında da devam edip etmediğine,
9) Sağlık gözetiminden elde edilen ve mümkünse en son yayınlanmış olanları da içeren tüm bilgilere,
10) Yeterli korumayı sağlayabilecek kulak koruyucularının bulunup bulunmadığına.
g) İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 9 uncu maddesinin
(a) bendinin (1) numaralı alt bendi uyarınca, risk değerlendirmesini
yaptırmış olacak ve aynı Yönetmeliğin 5, 6, 7 ve 8 inci maddelerine
uygun olarak hangi önlemlerin alınması gerektiğini tanımlayacaktır.
Risk değerlendirmesi ile ilgili, yürürlükteki mevzuata uygun olarak
kayıt tutulacak ve saklanacaktır. Risk değerlendirmesi, düzenli olarak
ve önemli bir değişiklik olduğunda veya sağlık gözetimi sonuçlarının
gerektirdiğinde yeniden yapılacaktır.
Maruziyetin Önlenmesi veya Azaltılması
Madde 7 — Gürültüden kaynaklanan maruziyetin önlenmesi veya azaltılması için;
a) Teknik gelişmelere uygun önlemler alınarak gürültüye
maruziyetten kaynaklanan riskler kaynağında yok edilecek veya en aza
indirilecektir.
Gürültüden kaynaklanan risklerin azaltılmasında, İş Sağlığı
ve Güvenliği Yönetmeliğinin 6 ncı maddesinin (b) bendinde belirtilen
genel prensiplere uyulacak ve özellikle;
1) Gürültüye maruziyetin daha az olduğu başka çalışma yöntemleri seçmek,
2) Yapılan işi göz önünde bulundurarak, mümkün olan en düşük düzeyde gürültü yayan uygun iş ekipmanını seçmek,
3) İşyerinin ve çalışılan yerlerin tasarımı ve düzenlenmesi,
4) İşçilere, iş ekipmanını gürültüye en az maruz kalacakları
doğru ve güvenli bir şekilde kullanmaları için, gerekli bilgiyi ve
eğitimi vermek,
5) Gürültüyü teknik yollarla azaltmak için;
- Hava yoluyla yayılan gürültüyü, perdeleme, kapatma, gürültü emici örtülerle ve benzeri yöntemlerle azaltmak,
- Yapıdan kaynaklanan gürültüyü, yalıtım ve benzeri yöntemlerle azaltmak,
6) İşyeri, çalışma sistemleri ve iş ekipmanları için uygun bakım programlarının uygulanması,
7) Gürültüyü azaltacak bir iş organizasyonu ile;
- Maruziyet süresini ve gürültü düzeyini sınırlamak,
- Yeterli dinlenme araları verilerek çalışma sürelerinin düzenlenmesi,
gibi önlemler alınacaktır.
b) Bu Yönetmeliğin 5 inci maddesine göre yapılan risk
değerlendirmesinde, en yüksek maruziyet etkin değerlerinin aşıldığının
tespiti halinde, işveren, özellikle yukarıda (a) bendinde belirtilen
önlemleri de dikkate alarak, gürültüye maruziyeti azaltmak için teknik
ve/veya organizasyona yönelik bir önlem programı oluşturacak ve
uygulayacaktır.
c) Bu Yönetmeliğin 5 inci maddesi uyarınca yapılan risk
değerlendirmesine göre, işçilerin en yüksek maruziyet etkin değerlerini
aşan gürültüye maruz kalabileceği çalışma yerleri uygun şekilde
işaretlenecektir. Ayrıca, bu alanların sınırları belirlenecek ve teknik
olarak mümkün ise, bu alanlara girişler kontrollü olacaktır.
d) İşçilerin dinlenmesi için ayrılan yerlerdeki gürültü düzeyi, bu yerlerin kullanım amacına uygun olacaktır.
e) İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 15 inci
maddesi uyarınca kadınlar, çocuklar, yaşlılar, özürlüler gibi hassas
risk gruplarının korunması için gerekli önlemleri alacaktır.
Kişisel Korunma
Madde 8 — Gürültüye maruziyetten kaynaklanan riskler başka yollarla önlenemiyor ise;
a) İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 13 üncü maddesinin
(b) bendine ve Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması
Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olarak ve aşağıda belirtilen
koşullarda, işçilere, kişiye tam olarak uyan kulak koruyucuları
verilecek ve bu koruyucular işçiler tarafından kullanılacaktır:
1) Gürültü maruziyeti en düşük maruziyet etkin değerleri
aştığında, işveren kulak koruyucuları sağlayarak işçilerin kullanımına
hazır halde bulunduracaktır,
2) Gürültü maruziyeti en yüksek maruziyet etkin değerlerine
ulaştığında ya da bu değerleri aştığında, kulak koruyucuları
kullanılacaktır,
3) Kulak koruyucuları işitme ile ilgili riski ortadan kaldıracak veya en aza indirecek bir biçimde seçilecektir.
b) İşveren kulak koruyucularının kullanılmasını sağlamak
için her türlü çabayı gösterecek ve alınan önlemlerin etkililiğini
denetlemekten sorumlu olacaktır.
Maruziyetin Sınırlanması
Madde 9 — İşçinin maruziyeti, hiçbir
koşulda bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinin (b) bendinde belirtildiği
şekilde maruziyet sınır değerlerini aşmayacaktır.
Bu Yönetmelikte belirtilen tüm önlemlerin alınmasına rağmen,
maruziyet sınır değerlerinin aşıldığının tespit edildiği durumlarda,
işveren;
a) Maruziyeti, maruziyet sınır değerlerinin altına indirmek üzere gerekli olanı derhal yapacak,
b) Maruziyet sınır değerlerinin aşılması nedenlerini belirleyecek ve
c) Bunun tekrarını önlemek amacıyla, koruma ve önlemeye yönelik tedbirleri alacaktır.
İşçilerin Bilgilendirilmesi ve Eğitimi
Madde 10 — İşveren, İş Sağlığı ve
Güvenliği Yönetmeliğinin 10 uncu ve 12 nci maddelerinde belirtilen
hususlarla birlikte, işyerinde en düşük maruziyet etkin değerindeki
veya üzerindeki gürültüye maruz kalan işçilerin ve/veya temsilcilerinin
gürültü maruziyeti ile ilgili olarak ve özellikle de aşağıdaki
konularda bilgilendirilmelerini ve eğitilmelerini sağlayacaktır:
a) Gürültüye maruziyetten kaynaklanan riskler,
b) Gürültüden kaynaklanan riskleri önlemek veya en aza indirmek
amacıyla bu Yönetmelik hükümlerini uygulamak için alınan önlemler ve bu
önlemlerin uygulanacağı koşullar,
c) Bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinde belirtilen maruziyet sınır değerleri ve maruziyet etkin değerleri,
d) Bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesine uygun olarak yapılan değerlendirme
ve gürültü ölçümünün sonuçları ve bunların önemi ve potansiyel riskler,
e) Kulak koruyucularının doğru kullanılması,
f) İşitme kaybı belirtilerinin niçin ve nasıl tespit edileceği ve bildirileceği,
g) Bu Yönetmeliğin 12 nci maddesine göre, işçilerin hangi şartlarda
sağlık gözetimine tabi tutulacağı ve sağlık gözetiminin amacı,
h) Gürültü maruziyetini en aza indirecek güvenli çalışma uygulamaları.
İşçilere Danışılma ve Katılımın Sağlanması
Madde 11 — İş Sağlığı ve Güvenliği
Yönetmeliğinin 11 inci maddesine uygun olarak işçilere ve/veya
temsilcilerine bu Yönetmeliğin kapsadığı konular ile özellikle
aşağıdaki konularda danışılacak ve katılımları sağlanacaktır:
a) Bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde belirtildiği şekilde
risklerin değerlendirilmesinde ve alınacak önlemlerin tanımlanmasında,
b) Bu Yönetmeliğin 7 nci maddesinde belirtilen, gürültüden
kaynaklanan risklerin ortadan kaldırılmasını veya azaltılmasını
amaçlayan önlemlerin alınmasında,
c) Bu Yönetmeliğin 8 inci maddesinin (a) bendinin 3 numaralı
alt bendinde belirtildiği şekilde kulak koruyucularının seçilmesinde.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli Hükümler
Sağlık Gözetimi
Madde 12 — İşçiler aşağıdaki hususlar gözönünde bulundurularak sağlık gözetimine tabi tutulacaktır:
a) Bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin (a) bendi gereğince
yapılan risk değerlendirmesi sonucunda sağlık riski olduğunun
anlaşılması halinde işçiler uygun sağlık gözetimine tabi tutulacaktır.
b) En yüksek maruziyet etkin değerlerini aşan gürültüye
maruz kalan bir işçi, bir hekim veya hekimin sorumluluğu altındaki
uzman bir başka kişi tarafından işitme testi yapılmasını isteme hakkına
sahiptir. Bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde hükme bağlanan
değerlendirme ve ölçüm sonuçlarının bir sağlık riski olduğunu
gösterdiği yerlerde, en düşük maruziyet etkin değerlerini aşan
gürültüye maruz kalan işçiler için de işitme testleri yapılacaktır. Bu
testlerin amacı gürültüye bağlı olan herhangi bir işitme kaybında erken
tanı koymak ve işitme işlevini koruma altına almaktır.
c) Yukarıda (a) ve (b) bentlerine uygun olarak yapılan
sağlık gözetimi ile ilgili olarak her işçinin kişisel sağlık kaydı
tutulacak ve güncelleştirilecektir. Sağlık kayıtları, sağlık
gözetiminin bir özetini içerecektir. Bu kayıtlar gizlilik esasına uygun
olarak ve gerektiğinde incelenebilecek şekilde saklanacaktır.
Bu kayıtların kopyaları, yetkili makamların istemesi halinde
verilecektir. Her işçi, istediğinde kendisiyle ilgili kayıtlara
ulaşabilecektir.
d) İşitme ile ilgili sağlık gözetimi sonucunda, işçide
işitme kaybı saptandığında, işitme kaybının gürültü maruziyetine bağlı
olup olmadığını bir hekim veya hekimin uygun gördüğü bir uzman
değerlendirecektir. İşitme kaybı gürültüye bağlı ise;
1) İşçi, hekim veya uygun nitelikli diğer bir kişi
tarafından, kendisi ile ilgili sonuçlar hakkında bilgilendirilecektir.
2) İşveren;
i) Yönetmeliğin 6 ncı maddesi uyarınca yapılan risk değerlendirmesini gözden geçirecektir.
ii) Riskleri önlemek veya azaltmak için Yönetmeliğin 7 nci
ve 8 inci maddeleri uyarınca alınan önlemleri gözden geçirecektir.
iii) Riskleri önlemek veya azaltmak için Yönetmeliğin 7 nci
ve 8 inci maddeleri uyarınca gerekli görülen ve işçinin gürültüye maruz
kalmayacağı başka bir işte görevlendirilmesinin de aralarında olduğu
önlemleri uygularken, iş sağlığı uzmanları veya diğer uygun vasıflı
kişilerin veya yetkili makamın önerilerini dikkate alacaktır.
iv) Benzer biçimde maruz kalan işçilerin sağlık durumunun
gözden geçirilmesi için de düzenli bir sağlık gözetimi uygulayacaktır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Son Hükümler
İlgili Avrupa Birliği Mevzuatı
Madde 13 — Bu Yönetmelik, 6/2/2003 tarihli ve 2003/10/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifi esas alınarak hazırlanmıştır.
Yürürlük
Madde 14 — Bu Yönetmelik yayımı tarihinden 3 (üç) yıl sonra yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 15 — Bu Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.
—————————————————
i 140 dB (C) ile ilgili olarak 20 µPa
ii 137 dB (C) ile ilgili olarak 20 µPa.
iii 135 dB (C) ile ilgili olarak 20 µPa. |